Over het algemeen bestaan de Nederlandse agrarische gronden voor 45% uit minerale delen (zand en klei), 25% uit water, 25% uit lucht en 5% uit organische stof. Organische stof omvat al het organisch materiaal afkomstig van bodemorganismen, zowel van planten als dieren. Het wordt over het algemeen aangevoerd door middel van gewasresten, vaste mest en compost.

Organische stof in de bodem heeft verschillende voordelen. In zandgronden zorgt het met name voor een betere vochtvasthoudendheid en nutriëntenuitwisseling (CEC). In kleigronden is het belangrijkste effect van organische stof een verbetering van de structuur en daarmee ook de bewerkbaarheid.

Het organische stof gehalte in de bodem is niet constant. Het komt de bodem binnen via gewasresten, mest en compost maar verlaat de bodem ook weer via afbraakprocessen van bodemorganismen en afvoer van de gewassen. Als we het hebben over organische stof dan praten we vooral over het element koolstof (C). Gemiddeld genomen bestaat een plant ongeveer voor 50% uit dit element (C). Bij afbraakprocessen komen de gassen methaan (CH₄) en koolstofdioxide (CO₂) vrij. Op deze wijze verlaat organische stof de bodem. Het verschil tussen aanvoer en afbraak bepaalt of het gehalte in balans is.

In de praktijk wordt voor de aanvoer vaak gebruik gemaakt van het begrip ‘effectieve organische stof’’, maar wat is het?

Effectieve organische stof is de hoeveelheid organische stof dat na een jaar na toediening nog over is in de bodem. Een groot gedeelte van de aangevoerde organische stof verdwijnt door afbraakprocessen. Hoe veel van de organische stof verdwijnt verschilt per organische stof bron (per soort groenbemester, mest, gewasrest etc). Alle vormen van organische stof hebben dan ook een eigen humificatie-coëfficiënt (hc). De humificatie-coëfficiënt is de fractie van de organische stof die een jaar na toediening nog aanwezig is. Als bijvoorbeeld compost een hc heeft van 0.4, dan is na 1 jaar 40% van de organische stof afgebroken en is er dus 60% effectieve organische stof over.